Entre el estereotipo y la transgresión de género.
Esta monografía explora la influencia de las mujeres imperiales en la estabilización del poder durante el Alto Imperio romano, centrando su análisis en la interserción entre los ideales de género y la transgresión de estos roles. A lo largo del periodo entre el 31 a.C. y el 235 d.C., en una sociedad patriarcal, las mujeres de la familia imperial lograron acceder a nuevas cuotras de poder, más alla de los límites impuestos por las normas sociales tradicionales.
A obra, editada polo Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo, é obra de Helena López Gómez, investigadora posdoutoral Juan de la Cierva na UVigo, concretamente na Facultade de Historia e no Departamento de Historia, Xeografía e Arte-Área de Historia Antiga. No libro recóllense resultados do proxecto que está desenvolvendo esta investigadora sobre o papel das mulleres na formulación do poder imperial romano entre os anos 31 aC e 235 dC.
Feitos e mentalidades
Ao longo do período entre o 31 aC e o 235 dC., explica a historiadora, “nunha sociedade patriarcal, as mulleres da familia imperial lograron acceder a novas cotas de poder, máis aló dos límites impostos polas normas sociais tradicionais”. Así, detalla, aínda que o seu status social fundábase inicialmente nos ideais da feminidade romana, a súa proximidade ao emperador e a súa posición central na familia imperial permitiulles xogar un rol decisivo na configuración da política dinástica. “Estas mulleres non só actuaron como figuras representativas da dinastía, senón que, a través da súa influencia sobre os seus maridos e fillos, interviñeron activamente na consolidación do poder imperial, o que lles outorgou unha función pública semi-oficial que fusionaba a tradición coa transgresión, dando lugar ao perfil da Augusta”, afirma a investigadora da UVigo.
Neste marco de traballo, a publicación editada agora ten como obxectivo “non só analizar os feitos, senón tamén as mentalidades, para entender como a nova posición das mulleres imperiais, contraria en certos puntos á idiosincrasia romana, foi integrada dentro da tradición cultural”. Neste sentido, explica Helena López, a monografía examina como o poder imperial, ao facer uso da figura feminina, creou novos espazos para a intervención das mulleres na esfera pública e política, á vez que redefiniu os seus roles, fusionando a transgresión coa tradición no proceso de construción e lexitimación da dinastía.
Novas narrativas históricas
O contido deste libro é resultado das reflexións que a investigadora fixo durante a elaboración da súa tese de doutoramento, onde estudou os procesos a través dos cales o emperador romano pasou de ser un líder carismático na persoa de Augusto a un cargo con competencias delimitadas e un sistema de funcionarios á súa disposición. Helena López sinala que tendo en conta “que o cargo de emperador romano non é un elemento que xurda dun día para outro cun só cambio institucional, inferimos que este non se baseou soamente nas accións dun só home, senón que este tivo que apoiarse necesariamente na súa contorna”. Nesta contorna, subliña, “as mulleres foron protagonistas esenciais e, ante a incapacidade de ofrecer unha análise completa no meu anterior traballo, exponse agora esta monografía, a modo de profundización”.
Sobre a temática desta publicación, a súa autora apunta ademais que “nas análises sobre o poder romano que, desde o século XIX, se veñen sucedendo, as grandes esquecidas sempre foron as mulleres”. No mundo romano, detalla, o status social non estaba só determinado polo nacemento libre, senón tamén pola capacidade de acceder a postos militares e políticos. “As mulleres tiveron a entrada vedada a estes campos, polo que tradicionalmente considerouse que o seu poder debía ser mínimo e, consecuentemente, foron deixadas fóra do discurso e as análises históricas”, afirma. Porén, a historiadora sinala que a partir do último terzo do século XX “as novas miradas, resultado da influencia das distintas ondas do feminismo sobre a ciencia histórica, comezaron a abordar os testemuños e as narrativas antigas dunha forma que permitise entender que as mulleres si tiveron acceso ao poder e que este non só constrúese a través de vías formais”.
____
Editorial: Uvigo 07-2025
Idioma: Castellano
Páxinas: 181
DIVULGACION E ENSAIO
HISTORIA